Ekran Ayarları, Renk Yönetimi, ICC Profil Oluşturma

​Renk Yönetimi
Artık biliyoruz  ki her cihaz gözümüzün gördüğü renklere en yakın renkleri oluşturmak için belli renk modelleri kullanır ve her cihaz kalitesi ve kullanılan sürücü, işletim sistemi gibi sınırlar içerisinde ancak gördüğümüz renklerin belli bir bölümünü oluşturabilir. Yani elektronik cihazların üzerindeki sürücüler (driver) ve işletim sistemleri renkleri olduğundan farklı yorumlayıp renkleri farklı oluşturabilirler.


Günlük hayatta kullandığımız görüntü ve renkle ilgili cihazları basitçe sınıflandırırsak,


Girdi Cihazları:
Tarayıcılar
Dijital Fotoğraf Makinaları

Çıktı Cihazları
Görüntüleme Cihazları - Monitörler (CRT, LCD) - Projektörler
Baskı Cihazları - İnkjet Yazıcılar- Dijital Baskı Makinaları- Laser Yazıcılar
- Offset Yazıcılar



Baskı Ortamları - Fotoğraf Kağıtları - Folyolar - Brandalar




Ancak buradaki problem, her cihazın farklı bir renk aralığını gösterme yeteneğine sahip olmasıdır. O halde farklı girdi cihazlarından elde edilen görüntüleri farklı çıktı cihazlarında doğru renklerle nasıl görüntüleyebiliriz?

Başlangıçta, renklerin cihazlar arasında farklı yorumlandığı anlaşılınca her cihaz için bir “renk çeviricisi” kullanılıyordu. Yani tarayıcınızdan bir fotoğraf taradığınız zaman “bu fotoğraf falanca marka tarayıcıda taranmıştır ve Sony LCD monitörde bakılacak” diye bir çeviriciye ihtiyaç duyardınız. Eğer fotoğrafı bu monitörde işleyip renklerini değiştirdiyseniz, baskı yaparken de baskı yapacağınız yazıcının üretici firmasının o monitörde değiştirilen renklerin yazıcıda doğru görünmesi için ürettiği bir çevirici gerekliydi.





Ancak üretici firmaların çoğalması ve her cihaz için özel üretilmiş çeviricilerin yarattığı karmaşa, bu soruna standart bir çözüm bulunması ihtiyacını da beraberinde getirdi. Bu nedenle şöyle bir çözüm bulundu: Yine çeviriciler kaçınılmaz olarak var olacaktı, ancak bunlar belli bir cihaz için değil, standart bir renk uzayına çevirmek için kullanılacaktı. Örneğin tarayıcıda taradığınız ya da dijital makinayla çektiğiniz fotoğrafların renkleri siz o fotoğrafı saklarken standart bir renk uzayına çevrilecek, o fotoğrafı görüntüleyecek ya da basacak cihaz da kendisinde o renkleri doğru görüntülemek için bu standart renk uzayından gerekli çeviriyi yapacaktı. Böylece her üretici sadece bu standart uzaydaki renklerin kendi cihazında doğru görüntülenmesinden sorumlu olacaktı.

Bu standart renk uzayını ve çeviricilerin standardını belirlemek üzere 1998’de bir konsorsiyum kuruldu. Bu konsorsiyum “Uluslararası Renk Konsorsiyumu - International Color Consortium – ICC” olarak adlandırıldı. Başlangıçta 8 firma tarafından kurulan bu konsorsiyumun şu anda 70’in üzerinde üyesi vardır.

8 Kurucu üyenin adları aşağıdadır:
Adobe
Agfa
Apple
Kodak
Microsoft
Silicon Graphics
Sun Microsystems
Taligent

Bu konsorsiyumun amacı, kolay kullanılabilir, platformdan ve üreticiden bağımsız renk yönetimini sağlamaktır.


Belirlenen standarda göre, her cihaz için standart uzaydaki renkleri nasıl göstereceğini belirleyen bir çevirici oluşturuldu. Bu çeviriciye “ICC Profili” adı verildi.


Diyelim ki elinizde çok kaliteli bir fotoğraf makinası var, ve bu makinanın oluşturabileceği renk aralığı (yani “Gamut”u) çok geniş'. Bu makinayla çekilen fotoğrafların tam çekildiği renklerle izlenebilmesi ancak gamut’u daha geniş ya da aynı büyüklükte bir monitörden baktığınızda mümkün olur. Renkler monitörün ICC profili sayesinde doğru olarak çevrilir ve gösterilir.


Monitörün görüntüleyebildiği renk aralığı ya da gamut’u fotoğrafın içerdiği renk aralığından daha düşükse, yine ICC profili sayesinde bire bir görüntüleyemediği renkleri kendi gamut'u içinde en yakın renkle gösterir.

Bu sayede artık tüm cihazlar renkleri doğruya en yakın şekilde ifade edebilir.


Bir cihazın renkleri doğru göstermesi ancak doğru ICC Profilini kullanmasıyla mümkün olabilir. Bir donanım için yanlış ICC profili kullanılırsa renkler tamamen yanlış çıkabilir. Bu nedenle firmalar genellikle ürettikleri cihazlarla birlikte bu ICC profillerini de birlikte vermektedirler.


Fakat cihazların kullanımları çok farklı ortamlarda olduğundan (örneğin arkasında bir pencere olan ya da florasan lambayla aydınlatılan bir odada kullanılan monitör, önerilen mürekkep ya da kağıttan farklı mürekkep ya da kağıt kullanan yazıcı gibi), her cihaz için bu ortamlarda doğru renklerin görüntülenebilmesini sağlamak amacıyla ICC profillerinin tekrar oluşturulması gerekir. Bu işleme “kalibrasyon” denir. Kalibrasyonu yapılmayan monitörler ya da yazıcılar istenen doğru renkleri görüntüleyemezler. Bu nedenle ciddi çalışan her kurum ve kişinin kullandığı cihazları “kullanıldığı ortam ve şartlarda” kalibre etmesi gerekir.


Renk Kalibrasyonu


Kalibrasyon işlemi farklı yazılımlar ya da bu iş için özel üretilmiş donanımlarla yapılabilir.

Yazılımla kalibrasyon
Şu anda piyasada satılan ya da internetten ücretsiz indirilebilen pek çok kalibrasyon yazılımı mevcuttur. Bu yazılımlardan bazıları mevcut ICC profili kullanıp kullanıcıyı görsel olarak yönlendirerek cihazın “ışık”, “kontrast” gibi ayarların renkleri en doğru gösterecek şekilde ayarlanmasını sağlar. Bazı programlar ise bu ayarların sonunda yeni bir ICC profili oluşturur. Kalibrasyon işlemi “ekrana bakarak” yapıldığı için kalibrasyonu yapan kullanıcıya göre değişen sonuçlar elde edilir ve kesin sonuçlar vermez. Ancak ev kullanıcıları için yeterli sonuçlar verirler. Bu yazılımlara örnek Adobe Photoshop programıyla gelen ve Kontrol Panel’de bulunan “Adobe Gamma” yazılımıdır.
Donanımla kalibrasyon
Bu iş için özel üretilmiş profesyonel cihazlardır. Renkleri ölçerek referans aldıkları renklerle uyumunu sağlayıp ICC profilleri oluştururlar. Kullanıcıdan bağımsız kesin sonuçlar verirler.





Cihazların kalibrasyonları ortamdaki değişen etkenlere bağlı olarak zamanla değişebileceği için bir kaç ayda bir yeniden kalibre edilmesi önerilir.

Monitor Seçimi
Renk yönetim sisteminde monitor önemli bir cihazdır. Son baskıya kadar monitor tarafından gösterilen renk tonları  ideal olarak muhafaza edilmelidir. Bununla birlikte, en uygun monitörü seçme, monitörün gözlenme ortamı ve ayarı, monitörde görünüm ve renkleri hassa olarak gözleme için çok önemlidir. Renk yönetimi sistemi kurulumunda, hassas monitör ayarı renk yönetimi fonksiyondan bile daha önemlidir desek abartmış olmayız.

Monitor Seçimi Şartları
Monitör cihazı seçim zamanlarında, gösterilebilen renk sayısı (16.777 bin renk) ve bunların stabilitesi önemli noktalardır. Son zamanlarda popüler olan LCD monitörler, ColorEdge gibi son kalibrasyonlu monitörler renk yönetiminde kullanılmak üzere tavsiye edilmektedir.

Az önce bahsedilen LCD monitör  tam gama eğri ölçümünde  düzgün bir eğri oluşturmaz ve renklerde kısmi atlama gösterir, fakat ColorEdge 10 bit işlemli iç renk sinyaliyle CRT monitöre en akın performansa sahiptir. Dahada ötesi, LCD panellerindeki olabilecek farklılıklara karşı her biri fabrikada cihazlarla ayrı ayrı ölçülüp, ayarlandığını gösteren sertifika kağıdı ile satışa sunulmuştur.

Renk yönetiminde en uygun monitör için yaklaşık 5 bin Euro ile birde kalibratör gereklidir. Fakat bunun yerine yaklaşık yarı fiyatına Eye-One (kalibratör) içeren ColorNavigator ile ColorEdge size en iyi monitör ortamını sağlar.

Monitör Gözleme Ortamı
Monitör hazır olduktan sonra şimdide gelin monitör gözleme ortamını hazırlayalım. Monitörün cam yüzeyindeki iç mekan ışığı karışımı kontrastta önemli değişikliklere neden olur. Eğer karanlık oda şartları yoksa, iç mekan ışığından korunabilmek için  “shading hood” kullanımını tavsiye ederiz. Bu nesne piyasada vardır. Ama ışığı az yansıtan siyah bir tahtayla kendinizde yapabilirsiniz. Bunu kendiniz yaparken, önden arkaya 30 cm olmasına ve renkli veri kullanımı dışında kolayca çıkarılabilir olmasına  dikkat ediniz. Bu fikirler üzerinde düşünmeye değer. ColorEdge size katı ve metalik olan harici başlığı opsiyon olarak sunmaktadır.

Monitör Ayarı
Son olarak, monitör üzerinde renklerin tam olarak görünümü için ayarlama, yada diğer bir ifadeyle kalibrasyon gereklidir. Monitor kalibrasyonu 3 ana yolla yapılabilir. Birincisi; kalibratör denilen bir donamım ve haricen yazılımı kullanılarak. Bu yolla en uygun ayarlamalar ve kontrol yapılabilmektedir, fakat bunun için birkaç bin Euro’nun üzerinde maliyeti olan mekanik cihaz ve materyal gereklidir. Diğer yol ise Adobe Photoshop ile Apple ColorSync veya monitör ayar yazılımı (Adobe gamma) kullanmaktır. Eğer baskılar ve dijital veriler eldeyse,  Adobe gamma monitör üzerinde görünen görüntüde oldukça hassas renk ayarlaması yapmanızı sağlar (Not: Adobe gamma OS X’te kullanılmaz). Bu yol göreli olarak kolaydır. Bununla basit profilde yapabilirsiniz.
Üçüncü yol ise monitör içerisindeki ayarlama fonksiyonlarını kullanmaktır. Bu yolla çok hassas monitor ayarları yapabilirsiniz fakat profil yapamazsınız.

Ortamın bu şekilde hazırlanması hassas renk yönetiminin gerçekleştirilmesinde çok önemlidir. Renk verisini, yani renk bilgisini değiştirirken, eğer ortam bazı yerlerde tam değilse, imaj verisini alma çabası doğru şekilde onaylanmayabilir. Şu anda, daha az yatırımla ve daha basit yolla belirli bir seviyede çalışan Eye-One’lı ColorEdge kullanımı size tavsiye edilir.

Profil Mak İçin Fotografik Tablonun Doğal  Bozunumu (degradation) Dikkat Etme
Profilin kalitesi renk yönetiminin kalitesini belirler. En önemli nokta mevcut cihazın karakteristikleriyle profilde tanımlanan karakteristiklerin tam olarak olarak karşılık gelmesidir. Bununla beraber, her bir cihazın  ve materyallerin karakteristikleri her zaman şartların ayarlarına ve geçen zaman göre değişir. Profillerin değişimleri sağlayacak şekilde güncellenmesi ve çalışması önemlidir. Renkli tarayıcı profilinin kontrolüne dikkat edilmesini gerektirir. Özellikle renkli tarayıcı için, profil yapımından kalibrasyon için olan örneğin IT8 fotografik tablo kullanılır. Zaman geçtikçe cihaz değişirken, fotografik tabloda depolama durumuna göre (sıcaklık, nem ve depolama alanın çevresindeki ışık miktarı) bozunmalar oluşur. Bozunma fotografik tablonun kendisinin rengiyle rengi tanımlayan ölçüm versi arasında farklılıklara neden olur. Bunun sonucunda da tam bir ölçüm yapmak imkansız olur. Ayrıca eğer zamanla renkli tarayıcının kendisinde de değişiklikler olursa, profilin hassaslığı büyük oranda azalır.

Görüldüğü gibi, kalibrasyon için fotografik tablo gibi ek cihaz gerekirse, cihazın zamanla değişeceğine dikkat edilmelidir. Bu nedenle yeni tabloların ve karşılaştırma verilerinin set olarak düzenli olarak satın alınması ve profillerin düzenli olarak güncellenmesi tavsiye edilir.

Monitör Profillerini Düzenli Olarak Güncelleme
Monitör, şartların ayarlanmasına bağlı olarak ve zamanla değişen özelliklere sahip olan bir cihazdır. Renk yönetimi ortamında monitör profili en önemli veridir. Profiller ortam şartları her ne zaman değişirse, güncellenmelidir. Profillerin ayda bir güncellenmesi uygundur. Ayrıca,  eğer monitörün kontrastı veya parlaklığının ayarı değiştirilirse, profilinde güncellenmesi unutulmamalıdır.

Monitör profilleri  her zaman için monitör açıldıktan 30 dakika sonra yapılmalıdır. Çünkü monitörün karakteristikleri açıldıktan hemen sonra istikrarsızdır. Aksi halde, profile hassas kompozisyon yazılamayabilir.

Renkli Yazıcı İçin Kağıt veya Mürekkebi Değiştirirken Profilide Değiştirin
Eğer renk yönetimi hazırlanmış ve hassas şartlarda (renkli yazıcının hasas profilinin elde edildiği şartlar) muhafaza ediliyorsa, pahalı olmayan bir renkli yazıcı (renkli inkjet veya benzeri) ile basit renkli provalar almak mümkündür.  Bununla birlikte, dikkat edilmesi gereken bir nokta var ki, eğer mürekkep seti yapımcı tarafından belirlenmemiş  bir diğeriyle değiştirilmişse veya kağıt değiştirilmişse, profil kompozisyonu ile çıktı sonu arasında bir boşluk kaçınılmaz olur. Lütfen kullanılan kağıt ve mürekkep için uygun profili hazırlamayı unutmayın.

Baskı Profili Hakkında Plaka - Yapımcısı ve Yazıcı İle Uzlaşma
Eğer son baskı makinesinin karakteristikleri, fotografik baskı kağıt çıktısı ve film çıktısı profil olarak elde edilebiliyorsa ve bu profil imaj yakalama aşamalarında ve layout yapımında kullanılabiliyorsa, renk tonunun onaylanması erken aşamada mümkündür. Bununla birlikte, hazırlayanlar çıktı cihazının karakteristiklerini son aşamada profil olarak elde etmeyi umuyorlarsa, bu profilleri kendi kendilerine Eye-One gibi cihaz ve materyalle yapabilirler. Eğer yapamıyorlarsa, bir plaka - yapımcıya veya baskı şirketine yaptırmaları tavsiye edilir. Plaka - yapımcı veya baskı şirketi her zaman artwork verilerini ve kullanılan profili (bir tarayıcı veya bir yazıcı ve bir imaj oluşturucu) almalıdır. Böylece CMYK verisinin yarıton çoğaltımını, zamandan tasarruf için son veri olarak mürekkep karakteristiğini ve renkli prova çalışmasını sürdürebilirler. Sadece bu akıştan sonra, renk yönetimi son baskı aşamasında kullanılabilir.

Bununla beraber, oluşturucunun son bitişin kalite garantisini vermesinde, veya bir plaka - yapımcısının  ve bir yazıcının son bitişi her defasında kontrolünde hala zorluklar vardır. Bu nedenle, en iyi öneri; profil ve renkli veri bilgisi değişikliği sürekli uzlaşı içinde olmalıdır.

Sağlık ve Güvenlik
LCD monitörlar elektromanyetik dalgalar yaymazlar. Bu nedenle, sağlık açısından uzun zamanlı tasarım işleri için mükemmeldirler. ColorEdge fazladan olarak gereksiz olarak yansıyan ışığı kesen harici başlık opsiyonuna sahiptir. Ayrıca, baskı tasarım odasında eğer 5000k florasan lamba, sırtınızı düzgün şekilde destekleyen ofis sandalyesi, ayaklık vs hazırlanabilirse, sağlıkla ilgili kaygılarınız karşılanmış olur.